Onbewust gaven wij onze kinderen minder schermtijd van kleins af aan. We wisten wel dat we niet wensten dat ze teveel achter een scherm zaten maar uiteindelijk zijn we blij met hoe we het aangepakt hebben. Ik hou een beetje mijn hart vast voor als ze naar het middelbaar gaan en een smartphone zullen krijgen, maar dat is nu nog niet.
Hieronder lees je hoe we het aanpakten en hoe ik het nu een voordeel vind dat onze kinderen niet al te regelmatig als een zombie naar een scherm zitten te kijken.
Vijf voordelen aan minder schermtijd
- Ze leren zich vervelen. Bedenk even hoe velen onder ons vroeger de zomer doorbrachten. Zelf ben ik voor de kleuterschool altijd thuis gebleven, mijn moeder had een winkel aan huis. No way dat zij continu met ons speelde. Nu worden kinderen in een crèche (de onze ook) continu beziggehouden. In de vakantie moeten we wel beroep doen op kampjes, waar een programma klaarligt. Vrij spel is hen niet meer aangeleerd. Bij ons thuis moeten ze zich bezighouden. Een scherm is makkelijk als oplossing maar ze leren niet creatief zijn. Door niet zomaar het scherm als oplossing te hebben, leren ze zichzelf bezighouden en kijken naar het andere speelgoed.
- Ze leren spelen. En daardoor leer je zoveel. Handigheid. Creativiteit. Oplossingsgerichtheid. Motoriek. Teveel om op te noemen. Ze leren ook tegelijk spelen op zichzelf, als je het slim aanpakt. Daarmee bewijs je vele mensen, zeker hen zelf en jezelf, een plezier.
- En ze leren spelen met elkaar! Hoe vaak zie ik niet gezinnen waar men na de schooldag nog een reeks buitenschoolse activiteiten plant en als de kinderen dan thuis komen, ‘mogen ze nu wel ontspannen op de tablet’. Onze kinderen spelen samen rollenspelen en gezelschapspelen. En natuurlijk gaat dat soms luid. En de ene dag gaat het gepaard met meer ruzie dan de andere. En soms krijg ik het op mijn zenuwen als ze ruzie maken. Maar ze leren daar zoveel uit. Omgaan met elkaar, respect hebben voor een andere mening, opkomen voor je eigen gedacht, …
- Ze leren wachten. Onze kinderen kunnen gerust wachten tot de trein komt, wachten in de file, wachten tot we er zijn, wachten tot de ober komt met het eten. Die tijd wordt ingevuld met kijken, grapjes maken, gesprekjes, … Vergelijk eens het beeld op het perron tien jaar geleden en nu. Kijk even wat de mensen doen. Zijn we het wachten niet allemaal wat verleerd? Als we iets bestellen, komt het de volgende dag aan. Van je favoriete serie kan je de volgende aflevering gewoon al streamen wanneer het je uitkomt. Terwijl wachten en uitkijken naar soms al half het plezier kan zijn.
- Je hebt iets aan hen. Ze zijn aanspreekbaar en niet verdiept in een scherm. Minder schermtijd betekent ook dat ze op restaurant gewoon mee leren praten met jou. Of een verhaal vertellen, als het stil wordt. Je leert hen spreken en je leert hen wanneer ze moeten zwijgen. Je leert hen meedoen aan een gesprek en je leert hen hun mening formuleren. Op restaurant is het aan tafel gezellig en passeren we een mooie tijd. We zijn samen. Niet elk individueel op een tablet maar samen weg.
Hoe hebben we het aangepakt?
Concreet hebben ze nooit een tablet zelf in handen gehad voor het eerste leerjaar. Dat is letterlijk. Het is eigenlijk zo gekomen spontaan, zonder echt plan. Een tablet verliet ook nooit “een huis”. Daarmee bedoel ik: op vakantie namen we de tablet mee om hen ‘s avonds voor slapengaan een filmpje te laten kijken. Eén tekenfilmpje, zoals thuis op de tv, maar dan op de tablet. Nooit elders onderweg: noch op restaurant, noch in de wagen of op een andere manier onderweg, … Volgens hen werkt dat enkel in een huis en een hotelkamer. Handig.
In het eerste leerjaar hadden ze dan de tablet nodig om te gebruiken voor school. Dat is dan wel optioneel dus we konden ook kiezen om het zonder te doen. We wilden hen echter niet uitsluiten. Bovendien: het extra oefenen in gamification versie was een welkome afleiding en leuke extra.
Toen kwam Corona. Ze zaten in het tweede en eerste leerjaar en we werkten een schema uit. Minder schermtijd bleef het devies. Dus ontstond geleidelijk aan het nu nog heersende schema:
- Zaterdagochtend en zondagochtend mochten ze tv of tablet (niet én én)
- Woensdagnamiddag mochten ze een uurtje op de tablet
Dat is nog steeds hun huidige ritme. Dus in totaal komen ze aan zo’n 4u per week. ‘s Avonds kijken ze alleen naar Karrewiet op de tv. Daarna gaan ze slapen. En ja, ik heb vroeg opstaande kinderen sinds het begin. Onze jongste staat nog altijd, 7/7, 365 dagen per jaar voor 6u op. Ik kan daar niets aan veranderen. Maar de tablet was daar voor ons geen oplossing. Omdat we wisten dat we veel zouden moeten opofferen als we dat uurtje rust zo wilden oplossen.
Tips voor minder schermtijd
Minder schermtijd is iets dat begint als ze heel klein zijn. Je moet hen echt voor ze zes zijn enkele vaardigheden aanleren. Het is immers heel makkelijk om toe te geven. Heb je kleine kindjes in huis, doe het dan vanaf nu, onmiddellijk.
Ik kan me inbeelden dat met een vroege vogel als onze jongste elke dag tablet ‘s ochtends een oplossing zou geweest zijn. De apps en filmpjes zijn echter zo opgemaakt dat ze verslavend werken. Elk spelletje is een race tegen onbekenden uiteindelijk, dat hen uitdaagt en lokt tot meer. Elk kind wordt aangetrokken tot het flitsende van de tablet. Het is nu eenmaal de gemakkelijkheidsoplossing.
Je kind verveelt zich? Hier, de tablet. Je kind moet wachten en begint te zagen? Hier, de tablet. Je bent moe en wilt even rust? Hier, de tablet. Je kind moet zich even in stilte bezighouden? Hier, de tablet.
Minder schermtijd is dus een principe dat je van in het begin moet doortrekken en aanhouden. Hierbij enkele tips:
- Spreek het af met partner en oppas. In jullie huis gelden jullie regels. Ook de grootouders, als die soms oppassen, moeten mee zijn in het verhaal.
- Spreek ook duidelijk af met de kinderen. Geef aan wanneer het mag en wanneer niet en laat iedereen zich daaraan houden. Kijk ook af en toe mee op de schermen: wat doen ze daar?
- Pas het tijdschema in het jaar en de planning in. Zorg voor logische momenten en hou je eraan. Probeer ook in vakantieperiodes door te zetten.
- Leer je kinderen bewust om alleen te spelen (of met elkaar). Zorg voor momenten dat dit kan, plan de week niet vol. Spelen is een leerproces en kan je niet zomaar. Zorg dat ze als peuter leren alleen spelen met jou in de nabijheid. Je hoeft niet altijd mét hen te spelen na crèchedag, want dan zullen ze ook niet alleen leren spelen. Wees gewoon nabij.
- Wees consequent en bijt door. Soms is het aanlokkelijk maar een kind, elk kind, is een opportunist. Als die eens een vinger gekregen hebben, zullen ze zagen tot ze je hele arm krijgen.
- Doe het ook zelf. Hoe kan je de tablet verbieden als jij overal altijd op je telefoon zit te tokkelen? Een telefoon ligt bij ons nooit aan tafel. Als we samen een spel spelen of samen een film bekijken, ligt de telefoon niet bij ons. Alle meldingen staan af en als er iets binnenkomt (behalve een oproep), onderbreken wij niet (tenzij we iets dringends verwachten of we in werkmodus zijn). We werken in mono-tasking. Als we even op de smartphone willen scrollen, dan zetten we ons in de zetel, als de kinderen slapen of zelf op de tablet zijn. Niet terwijl we staan te koken. Niet terwijl we wachten op de trein. Niet in de auto. Je moet immers ook consequent zijn voor jezelf, als voorbeeld hoe je gezond met schermen omgaat. Interessant hierbij is dit artikel.
Nog één tip: Besef dat het niet de gemakkelijkste weg is maar minder schermtijd is zo’n geschenk aan elkaar. Het is zo de moeite waard om met kinderen die tegen het middelbaar aanlopen te kunnen communiceren op restaurant, om aanwezig te zijn bij elkaar. De tijd vliegt en je hebt zo weinig tijd met je kinderen.